Cơn sốt ban đầu về Layer 2 trên Bitcoin đã lắng xuống, kéo theo đó là sự xuất hiện của một số dự án “pump-and-dump” giả danh phát triển rollup trên Bitcoin. Tuy nhiên, bất chấp mọi tuyên bố, vẫn chưa có một rollup Bitcoin thực sự nào sẵn sàng để sử dụng. Hãy cùng Futures Bitcoin tìm hiểu tình hình hiện tại.
Vấn đề mở rộng quy mô Bitcoin
Vấn đề về khả năng mở rộng của các blockchain đời đầu như Bitcoin và Ethereum bắt nguồn từ hạn chế trong việc xử lý lượng lớn dữ liệu một cách nhanh chóng và hiệu quả. Khi hoạt động mạng tăng cao, người dùng phải đối mặt với thời gian xử lý giao dịch kéo dài, dẫn đến tắc nghẽn mạng. Sự chậm trễ này buộc người dùng phải trả phí giao dịch cao hơn.
Cuối cùng, tốc độ giao dịch và hiệu quả chi phí của blockchain bị giảm đáng kể trong thời gian lưu lượng truy cập cao, khiến nó kém hấp dẫn hơn cho việc sử dụng hàng ngày.
Ethereum giải quyết vấn đề mở rộng quy mô bằng cách có khả năng lập trình cao, được minh chứng bằng sự phát triển và triển khai tích cực các giải pháp rollup. Tuy nhiên, blockchain Bitcoin không thể có được khả năng lập trình cao do bản chất của ngôn ngữ lập trình của nó, được gọi là Script. Script không phải là một ngôn ngữ Turing hoàn chỉnh, có nghĩa là nó không thể giải quyết mọi bài toán tính toán bằng cách có đủ bộ nhớ và thời gian.
Mặc dù Script hỗ trợ chức năng hợp đồng thông minh cơ bản, nhưng nó thiếu sự phức tạp cần thiết cho việc phát triển ứng dụng phi tập trung (dapp) và triển khai rollup.
Vì vậy, trở ngại chính đối với khả năng mở rộng của Bitcoin là thiếu khả năng lập trình. Do đó, việc nâng cao khả năng lập trình là điều cần thiết để giải quyết vấn đề mở rộng quy mô.
Mọi người đang mong chờ OP_CAT (Soft Fork BIP-420)
BitVM là một khung lý thuyết được thiết kế để nâng cao khả năng lập trình của Bitcoin và cho phép tạo ra các rollup độc lập. Sự ra đời của BitVM đã khơi dậy làn sóng mới trong cộng đồng các nhà phát triển Bitcoin, dẫn đến sự xuất hiện của thế hệ dự án Layer 2 mới trên Bitcoin, mặc dù nhiều dự án chỉ là “bình phong” thổi phồng. Tuy nhiên, để khai thác tiềm năng của BitVM, Bitcoin cần một nâng cấp kỹ thuật kích hoạt OP_CAT.
Ngay sau khi Bitcoin ra đời, Satoshi Nakamoto đã thêm một mã vận hành (OP code) được gọi là OP_CAT vào ngôn ngữ script của Bitcoin. Mã này cho phép ghép nối hai tập dữ liệu hoặc phần tử từ một ngăn xếp, sau đó trả kết quả kết hợp trở lại ngăn xếp. Chức năng này cho phép tạo ra các covenant, là các quy tắc quy định cách chi tiêu Bitcoin.
Tuy nhiên, do lo ngại về bảo mật, bao gồm khả năng tấn công Từ chối Dịch vụ (DoS) khi được sử dụng cùng với các OP code khác, Satoshi Nakamoto đã vô hiệu hóa OP_CAT vào năm 2010.
Hơn một thập kỷ sau, hệ sinh thái Bitcoin đã phát triển đáng kể và những lo ngại về bảo mật liên quan đến OP_CAT không còn nữa. Các cải tiến như nâng cấp Taproot, Ordinals, token BRC-20 và BitVM đã khơi dậy sự quan tâm trở lại đối với OP_CAT, dẫn đến đề xuất BIP-420 nhằm tái giới thiệu mã này thông qua một soft fork.
Việc kích hoạt lại OP_CAT sẽ hiện thực hóa các covenant trên Bitcoin, một lần nữa, là các điều kiện chi tiêu hạn chế cách thức sử dụng tiền trong các giao dịch tương lai. Khả năng này rất quan trọng đối với các giải pháp Layer 2 của Bitcoin vì nó nâng cao khả năng script cần thiết cho cơ sở hạ tầng Bitcoin phức tạp và đáng tin cậy hơn.
Bằng cách kích hoạt covenant, OP_CAT cho phép tạo ra các điều kiện và tính năng giao dịch nâng cao cần thiết cho các giải pháp Layer 2, như khả năng rút tiền thông qua cầu nối Layer 2.
Các dự án tiềm năng trong thị trường OP_CAT
Mặc dù có nhiều dự án mới liên tục xuất hiện, nhưng vẫn luôn có cơ hội đầu tư vào các token đã được giao dịch của những dự án tốt.
Starknet đang xây dựng một Layer 2 thống nhất
Đầu tháng 6, Starknet đã định vị lại mình để trở thành một lớp duy nhất hoạt động trên cả Bitcoin và Ethereum. Starknet đặt mục tiêu phát triển thành một chuỗi, xử lý giao dịch đồng thời trên cả hai blockchain này.
Sự phát triển này dự kiến sẽ diễn ra trong vòng sáu tháng sau khi OP_CAT được triển khai. Soft fork BIP-420 sẽ cho phép tích hợp trình xác minh bằng chứng zero-knowledge (zk-proof) vào Bitcoin Script, qua đó cho phép các giao dịch an toàn và tự quản lý giữa Bitcoin và Starknet.
Hiện tại, StarkWare – nhóm phát triển Starknet đang tích cực hỗ trợ việc áp dụng OP_CAT và đang thực hiện các bước cụ thể để hiện thực hóa lớp xử lý kép này. Họ đã thành lập một quỹ trị giá 1 triệu đô la dành riêng cho việc nghiên cứu OP_CAT và các tác động tiềm năng của nó.
Quỹ này nhằm thúc đẩy sự phát triển và cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho việc sử dụng OP_CAT hiệu quả. StarkWare đang hợp tác với ZeroSync Foundation, được điều hành bởi Robin Linus, người tạo ra BitVM.
$STRK là token liên kết với tất cả các sản phẩm của Starknet.
Stacks đang hoàn thiện bản phát hành Nakamoto
Stacks không liên quan nhiều đến BitVM hoặc OP_CAT; họ phát triển theo cách riêng nhưng cuối cùng có thể hưởng lợi từ cả hai. Vào cuối tháng 8 năm 2024, nhóm Stacks dự định kích hoạt cái gọi là Bản phát hành Nakamoto, sẽ mang lại cho mạng lưới các giao dịch nhanh hơn, tính hoàn thiện 100% trên Bitcoin và mở đường cho sBTC.
sBTC là một tài sản lập trình được gắn với bitcoin theo tỷ lệ 1:1, cung cấp các hợp đồng thông minh để viết trên lớp cơ sở Bitcoin và cho phép di chuyển Bitcoin vào và ra khỏi các lớp Bitcoin một cách tối thiểu sự tin cậy.
Cuối cùng, việc kích hoạt sBTC sẽ dẫn đến việc tạo ra các mạng con rollup trên Stacks và việc di chuyển $BTC an toàn giữa mạng chính Bitcoin và các rollup này.
$STX là token liên kết với tất cả các sản phẩm của Stacks.
Rootstock (RSK Chain) đã xác minh zk-proof trên mạng chính Bitcoin
Nhóm RSK Labs đã đạt được một cột mốc quan trọng trong việc mở rộng quy mô Bitcoin bằng cách xác minh thành công zk-proof tại hội nghị Bitcoin gần đây ở Nashville. Đột phá mật mã này được thực hiện trên mạng chính Bitcoin và chứng minh khả năng kiểm tra và xác thực zk-proof trên chuỗi. Bằng chứng đã được xác minh bằng BitVMX, một bản sửa đổi được phát triển độc lập từ khung BitVM của Robin Linus.
Về mặt lý thuyết, điều này thể hiện một bước tiến lớn trong việc giúp blockchain Bitcoin sẵn sàng cho các giải pháp Layer 2 nhanh hơn và rẻ hơn, vì chúng yêu cầu xác minh bằng chứng mật mã. Tuy nhiên, trên thực tế thì việc đăng bằng chứng xác minh là phần dễ nhất trong khi việc kiểm tra nó là phần khó nhất và vẫn chưa đạt được.
$RIF là token liên kết với tất cả các sản phẩm của RSK.
BitcoinOS của Sovryn cũng đã xác minh zk-proof trên mạng chính Bitcoin
BitcoinOS là một khung để xây dựng các rollup Bitcoin tương tác, được tạo ra bởi nhóm Sovryn. Đây là một nhóm khác đã xác minh zk-proof tại hội nghị Bitcoin gần đây ở Nashville. Nhóm Sovryn cũng đã sử dụng phương pháp BitVM, vì vậy cơ chế triển khai khá giống nhau.
$SOV là token liên kết với tất cả các sản phẩm của Sovryn.
Chuẩn bị cho việc kích hoạt OP_CAT
Như chúng ta có thể thấy, các nhà phát triển đã đạt được một số tiến bộ trong việc xác minh zk-proof trên mạng chính Bitcoin và do đó đã tiến gần hơn đến một rollup Bitcoin thực tế. Tuy nhiên, trở ngại chính không phải là xác minh bằng chứng mà là kiểm tra bằng chứng đã được xác minh.
BitVM hiện không hỗ trợ bằng chứng gian lận trong bộ nhớ và cho phép những người chứng minh độc hại thao túng trạng thái và vượt qua bằng chứng không hợp lệ. Hơn nữa, không có phương pháp hiệu quả nào để chuyển trạng thái giữa các đơn vị phản hồi thử thách, làm phức tạp quy trình xác minh.
Đó là lý do tại sao các nâng cấp như OP_CAT trong Bitcoin Core là cần thiết và sau khi được triển khai, các dự án được đề cập có thể bùng nổ trong việc phát triển các rollup Bitcoin có khả năng mở rộng.
Không ai biết ai sẽ cung cấp ứng dụng đột phá cho việc mở rộng quy mô Bitcoin hoặc khi nào. Tất cả các giải pháp mở rộng quy mô Bitcoin vẫn còn lâu mới sẵn sàng để sản xuất. Thậm chí còn không chắc chắn làm thế nào và khi nào Bitcoin Core sẽ được nâng cấp để kết hợp OP_CAT; điều đó có thể mất một năm. Điều tốt nhất bạn có thể làm bây giờ là làm quen với hệ sinh thái Bitcoin:
- Thử nghiệm các ví nóng DeFi của Bitcoin: Trong khi tích lũy $BTC, hãy khám phá các ví nóng DeFi Bitcoin chính, chẳng hạn như Unisat, Xverse và OKX Wallet.
- Bắt đầu thực hiện các giao dịch $BTC: Lịch sử ví của bạn phải chỉ rõ rằng bạn là người dùng Bitcoin tích cực. Bằng cách thể hiện hoạt động nhất quán trên mạng chính Bitcoin, bạn có khả năng đủ điều kiện nhận phần thưởng từ các dự án Layer 2 khác nhau, tương tự như các ưu đãi thường được cung cấp cho người dùng mạng chính Ethereum.
- Theo dõi các dự án không có token Layer 2 của Bitcoin: Có rất nhiều dự án Layer 2 của Bitcoin đang nổi lên với các chương trình testnet và airdrop, nhưng có rất ít dự án đáng để thử. Tại thời điểm viết bài này, tác giả nhấn mạnh: Babylon Chain, CatVM của Taproot Wizards, Citrea, Botanix và BOB. Bạn có thể xem bài viết trước.
- Làm quen với Bitcoin Signet: Signet là mạng thử nghiệm Bitcoin mới, được giới thiệu để cung cấp môi trường ổn định và được kiểm soát tốt hơn để thử nghiệm các tính năng mới so với các testnet trước đây. Hầu hết các dự án được đề cập ở trên đều sử dụng Signet để thử nghiệm sản phẩm của họ, vì vậy bạn chắc chắn sẽ bắt gặp nó.
Kết luận
Mặc dù có nhiều lời quảng cáo và tuyên bố khác nhau, nhưng thực tế là vẫn chưa có giải pháp tổng hợp (rollup) Bitcoin nào thực sự hoạt động. Đề xuất BIP-420 với việc tái giới thiệu mã OP_CAT là một bước tiến quan trọng để nâng cao khả năng lập trình của Bitcoin. Điều này sẽ mở ra cánh cửa cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng phức tạp hơn, không yêu cầu sự tin tưởng lẫn nhau, vốn rất cần thiết cho các giải pháp Layer 2 mở rộng quy mô.
Lưu ý: Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và không phải là lời khuyên đầu tư, mọi quyết định giao dịch của bạn nên được cân nhắc kỹ lưỡng và có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia khi cần thiết. Chúng tôi sẽ không chịu trách nhiệm cho bất cứ quyết định đầu tư nào của bạn!
