Trong lĩnh vực tiền điện tử, phí giao dịch (Gas fee) đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo hoạt động trơn tru của các mạng blockchain. Không chỉ là khoản chi phí mà người dùng phải thanh toán để thực hiện giao dịch, Gas fee còn là yếu tố quyết định trực tiếp đến tốc độ xác nhận và hiệu quả của từng giao dịch. Vậy thực chất Gas fee là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Hãy cùng Futures Bitcoin tìm hiểu nhé.
Gas fee là gì?
Gas fee hay còn gọi là phí gas là khoản thanh toán bắt buộc mà người dùng phải thực hiện để thực hiện giao dịch hoặc tương tác với các ứng dụng phi tập trung (DeFi) như cho vay, yield farming, staking… trên các blockchain hỗ trợ hợp đồng thông minh, ví dụ như Ethereum, Solana, Polkadot.
Phí gas được thanh toán bằng token gốc của mạng lưới, chẳng hạn như ETH trên Ethereum, SOL trên Solana. Hai thành phần quan trọng cần lưu ý trong phí gas là gas limit (giới hạn lượng gas tối đa) và gas price (giá của mỗi đơn vị gas).
Để dễ hình dung, ta có thể so sánh phí gas với việc đổ xăng cho xe. Giả sử bạn cần 0.5 lít xăng để đi được 10 km và giá 1 lít xăng là 25,000 VND. Như vậy, bạn phải trả 12,500 VND để hoàn thành quãng đường. Tương tự, trong lĩnh vực tiền điện tử, nếu bạn muốn chuyển 10 ETH, bạn cần trả phí gas, được tính dựa trên gas limit và gas price để giao dịch được thực hiện thành công.
Tại sao lại cần có phí gas?
Phí gas (gas fee) là một yếu tố không thể thiếu, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự ổn định, hiệu quả và an toàn cho mạng lưới blockchain. Cơ chế này hoạt động như một “người gác cổng”, ngăn chặn các hoạt động spam, lạm dụng và đảm bảo rằng mọi giao dịch được xử lý một cách công bằng và hợp lý.
- Ngăn chặn lạm dụng và duy trì hiệu suất: Nếu không có phí gas, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng gửi một lượng lớn giao dịch vô nghĩa hoặc độc hại, gây tắc nghẽn mạng lưới và tạo áp lực quá tải cho các node xử lý. Điều này sẽ dẫn đến giảm hiệu suất, tăng thời gian xử lý giao dịch và làm suy giảm đáng kể độ tin cậy của toàn bộ hệ thống blockchain.
- Khuyến khích sự tham gia của các node: Phí gas cũng là nguồn thu nhập quan trọng cho các node (miner/validator) – những người đóng góp tài nguyên và công sức để xử lý giao dịch, xác thực khối và duy trì sự hoạt động liên tục của chuỗi khối. Nhờ có phí gas, họ được tưởng thưởng xứng đáng cho những đóng góp của mình, từ đó tạo động lực để tiếp tục tham gia vào quá trình vận hành và phát triển mạng lưới.
- Linh hoạt trong lựa chọn tốc độ giao dịch: Khả năng điều chỉnh mức phí gas mang đến sự linh hoạt cho người dùng trong việc lựa chọn tốc độ xác nhận giao dịch phù hợp với nhu cầu. Nếu cần giao dịch được xử lý nhanh chóng, người dùng có thể chấp nhận trả mức phí gas cao hơn. Ngược lại, nếu không quá gấp rút, họ có thể lựa chọn mức phí thấp hơn để tiết kiệm chi phí.
Phân biệt Gas limit và Gas price
1. Gas Limit
Gas limit thể hiện lượng gas tối đa mà người dùng chấp nhận chi trả để hoàn tất một thao tác hoặc xác nhận giao dịch trên blockchain. Giá trị mặc định của gas limit có thể thay đổi theo từng thời điểm và loại giao dịch, tuy nhiên người dùng có thể tự điều chỉnh giới hạn này.
Mức độ phức tạp của giao dịch ảnh hưởng trực tiếp đến lượng gas cần thiết. Giao dịch càng phức tạp, càng yêu cầu nhiều tài nguyên tính toán, dẫn đến tiêu tốn nhiều gas hơn.
2. Gas Price
Gas price là số tiền mà người dùng đồng ý trả cho mỗi đơn vị gas, được tính bằng đơn vị tiền mã hóa gốc của blockchain.
Việc lựa chọn gas price ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ xác nhận giao dịch. Nếu gas price cao, phần thưởng cho các node (máy đào/validator) cũng cao hơn, khuyến khích họ ưu tiên xử lý giao dịch nhanh chóng. Ngược lại, gas price thấp đồng nghĩa với thời gian chờ đợi lâu hơn. Do đó, người dùng có thể cân nhắc lựa chọn gas price phù hợp với nhu cầu về tốc độ và chi phí.
Ví dụ, trên mạng lưới Ethereum, gas price được tính bằng Gwei, trong đó 1 Gwei tương đương 0.000000001 ETH (10^-9 ETH). Thay vì nói gas fee là 0.000000001 ETH, người dùng có thể sử dụng đơn vị Gwei để diễn đạt ngắn gọn hơn.
Công thức tính Gas fee là gì?
Công thức để tính Gas Fee như sau:
Gas Fee = Gas Limit x Gas Price
Ví dụ với Gas limit của Ethereum là 21,000 và Gas price là 106 Gwei, Gas fee sẽ là:
Gas fee = 21,000 x 106 Gwei = 2,226,000 Gwei ~ 0,002226 ETH.
Điều này có nghĩa là người dùng sẵn lòng chi trả 0,002226 ETH để giao dịch được thực hiện.
Phí gas trên các blockchain hiện nay
Mỗi blockchain hoạt động độc lập và có cơ chế tính phí gas riêng, sử dụng đồng tiền mã hóa gốc của chính blockchain đó làm đơn vị thanh toán. Điều này có nghĩa là khi thực hiện giao dịch hoặc tương tác với các ứng dụng trên một blockchain cụ thể, người dùng sẽ phải trả phí gas bằng đồng coin gốc của blockchain đó.
Ví dụ minh họa:
-
Ethereum: Để thực hiện giao dịch trên Ethereum, bao gồm mua bán, chuyển nhượng hoặc lưu trữ các token ERC-20 như ETH, USDT ERC-20, người dùng cần trả phí gas bằng đồng Ether (ETH).
-
Solana: Tương tự, khi thực hiện giao dịch trên Solana, chẳng hạn như mua bán, chuyển nhượng hoặc lưu trữ các token SPL như SRM, RAY, người dùng sẽ sử dụng đồng Solana (SOL) để thanh toán phí gas.
-
Binance Smart Chain: Trên Binance Smart Chain, để thực hiện các hoạt động giao dịch liên quan đến token BEP-20, người dùng cần phải trả phí gas bằng đồng Binance Coin (BNB).
Tóm lại thì trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào trên một blockchain, người dùng cần đảm bảo rằng họ sở hữu đủ số lượng đồng coin gốc của blockchain đó trong ví của mình để chi trả cho phí gas.
Một số công cụ kiểm tra Gas fee
1. Blockchain Explorers
Các trang web Blockchain Explorer cung cấp cái nhìn tổng quan về hoạt động của một blockchain cụ thể, bao gồm cả thông tin về phí gas theo thời gian thực. Người dùng có thể sử dụng các trang explorer này để đánh giá xu hướng biến động của phí gas và lựa chọn thời điểm giao dịch phù hợp để tiết kiệm chi phí.
Một số trang explorer phổ biến:
-
Etherscan: dành cho mạng lưới Ethereum.
-
BscScan: dành cho mạng lưới Binance Smart Chain.
-
Polygonscan: dành cho mạng lưới Polygon.
2. L2 Fees
L2 Fees là một trang web chuyên cung cấp thông tin về phí gas trên các giải pháp Layer 2 (L2) được xây dựng trên nền tảng Ethereum. Với sự phát triển mạnh mẽ của các dự án L2 như zkSync, Starknet, Arbitrum, Optimism…, L2 Fees trở thành một công cụ hữu ích cho người dùng muốn theo dõi và so sánh phí gas giữa các mạng lưới L2 khác nhau.
3. CoinTool
CoinTool là một nền tảng tổng hợp cung cấp nhiều công cụ hỗ trợ người dùng trong lĩnh vực blockchain và tiền điện tử. Bên cạnh các tính năng như kiểm tra giá token/NFT, phân tích hợp đồng thông minh, theo dõi airdrop và thu hồi token, CoinTool còn cung cấp thông tin về phí gas của hơn 30 mạng lưới blockchain. Người dùng có thể truy cập thông tin này trực tiếp trên website hoặc thông qua tiện ích mở rộng của CoinTool.
4 mẹo tối ưu hóa Gas fee hiệu quả
1. Đơn giản hóa giao dịch
Các giao dịch phức tạp đòi hỏi nhiều tài nguyên tính toán hơn, dẫn đến việc các node (validator/miner) phải làm việc nhiều hơn để xác thực. Do đó, giao dịch càng đơn giản, chi phí gas càng thấp. Hãy cân nhắc chia nhỏ các giao dịch phức tạp thành nhiều giao dịch đơn giản hơn nếu có thể.
2. Ước tính Gas Limit hợp lý
Gas Limit là giới hạn lượng gas tối đa mà bạn sẵn sàng chi trả cho một giao dịch. Việc đặt Gas Limit quá cao sẽ không mang lại lợi ích gì mà còn có thể dẫn đến lãng phí gas nếu giao dịch không sử dụng hết lượng gas đã thiết lập.
Hãy sử dụng các công cụ ước tính Gas Limit (như BSCscan cho Binance Smart Chain hoặc Etherscan cho Ethereum) để xác định mức Gas Limit phù hợp cho giao dịch của bạn.
3. Lựa chọn thời điểm giao dịch phù hợp
Gas Price (giá gas) thường biến động tùy thuộc vào tình trạng hoạt động của mạng lưới. Khi mạng lưới tắc nghẽn, Gas Price sẽ tăng cao. Ngược lại, khi mạng lưới hoạt động ổn định, Gas Price sẽ giảm xuống.
Hãy theo dõi Gas Price và lựa chọn thời điểm giao dịch khi Gas Price ở mức thấp để tiết kiệm chi phí.
4. Tránh nhầm lẫn giữa Gas Limit và Gas Price
Gas Limit và Gas Price là hai khái niệm khác nhau. Gas Limit là giới hạn lượng gas, còn Gas Price là giá trị của mỗi đơn vị gas. Việc nhầm lẫn giữa hai khái niệm này có thể dẫn đến việc bạn chi trả quá nhiều gas một cách không cần thiết.
Hãy kiểm tra kỹ thông tin giao dịch trước khi xác nhận để đảm bảo bạn hiểu rõ về Gas Limit và Gas Price, cũng như số lượng token bạn muốn giao dịch.
Kết luận
Qua bài viết Gas Fee là gì, ta thấy rằng Gas Fee là một phần không thể thiếu trong giao dịch blockchain. Hiểu rõ về Gas Fee và các yếu tố ảnh hưởng đến nó sẽ giúp người dùng đưa ra quyết định giao dịch thông minh, tiết kiệm chi phí và trải nghiệm blockchain một cách hiệu quả hơn.
Lưu ý: Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và không phải là lời khuyên đầu tư, mọi quyết định giao dịch của bạn nên được cân nhắc kỹ lưỡng và có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia khi cần thiết. Chúng tôi sẽ không chịu trách nhiệm cho bất cứ quyết định đầu tư nào của bạn!
